BazaPrawa.
Jak zabezpieczyć płatność w B2B: weksel własny czy gwarancja bankowa?
zespół BazaPrawa | 11 kwietnia 2025
1. Po co w ogóle zabezpieczenie?
- Stabilny cash-flow: brak zapłaty blokuje realizację kolejnych zamówień.
- Tańszy kapitał: zabezpieczenie zmniejsza ryzyko, a więc i koszt finansowania.
- Silniejsza pozycja procesowa: łatwiej dochodzić roszczeń w sądzie lub egzekucji.
2. Weksel własny – szybka tarcza procesowa
Czym jest? Pisane oświadczenie dłużnika o bezwarunkowej zapłacie oznaczonej kwoty w określonym terminie.
Procedura
- Wystawienie (data, kwota, słowo „weksel”, miejsce płatności, remitent, podpis).
- Deklaracja wekslowa – reguły wypełnienia weksla in blanco.
- Egzekucja – tytuł do postępowania nakazowego i zabezpieczającego.
Plusy
- Ekspresowy nakaz zapłaty i niska opłata sądowa.
- Brak konieczności angażowania banku.
Minusy
- Wysokie ryzyko błędu formalnego (nieważność).
- Jeśli dłużnik upadnie, weksel nie daje uprzywilejowania w masie upadłości.
3. Gwarancja bankowa – pewność „na pierwszy wniosek”
Czym jest? Jednostronne zobowiązanie banku do zapłaty beneficjentowi określonej kwoty po przedstawieniu wskazanych dokumentów.
Procedura
- Zleceniodawca zawiera umowę z bankiem, płacąc prowizję.
- Bank wystawia gwarancję na rzecz beneficjenta.
- Beneficjent otrzymuje pieniądze bez procesu, gdy spełni warunki z gwarancji.
Plusy
- Wypłata niezależna od sporów z dłużnikiem.
- Wysoka wiarygodność – obowiązek banku, nie kontrahenta.
Minusy
- Prowizja (1–3 proc. rocznie) i wymóg zdolności kredytowej.
- Dłuższy czas przygotowania (analiza banku).
4. Tabela porównawcza
| Kryterium | Weksel własny | Gwarancja bankowa |
|---|---|---|
| Strona zobowiązana | Wystawca (dłużnik) | Bank (gwarant) |
| Koszt początkowy | symboliczne (papier, podatek 0,1 proc.) | prowizja bankowa |
| Czas przygotowania | kilka godzin | kilka dni–tygodni |
| Egzekucja | nakaz zapłaty w sądzie | wypłata na wniosek |
| Ryzyko formalne | wysokie – brak elementu = nieważność | niskie – bank dba o formę |
| Dostępność dla start-upów | wysoka | zależna od scoringu |
| Trwałość w upadłości dłużnika | wierzyciel zwykły | bank już zapłaci, regres na dłużnika |
5. Kiedy które narzędzie?
| Sytuacja | Lepszy wybór |
|---|---|
| Transakcja do 100 000 PLN, krótki termin | Weksel |
| Duża zaliczka lub kontrakt publiczny | Gwarancja bankowa |
| Kontrahent zagraniczny, brak historii | Gwarancja bankowa |
| Wielokrotne dostawy do sprawdzonego klienta | Weksel + limit kredytowy |
6. Klauzule, które warto dodać do umowy
- Deklaracja wekslowa – precyzyjne warunki wypełnienia weksla in blanco.
- SLA dla gwarancji – termin wystawienia (np. 10 dni roboczych od podpisu umowy), minimalny okres ważności.
- Kara za brak zabezpieczenia – stała kwota lub procent wartości kontraktu.
- Prawo wezwania do zastąpienia – możliwość zamiany weksla na gwarancję, gdy wzrośnie wartość umowy.
- Klauzula o zwolnieniu zabezpieczenia – określ jasny moment (zapłata ceny plus 30 dni).
7. Checklist 2025
- Ocena ryzyka: wartość kontraktu, historia płatnicza, jurysdykcja.
- Due diligence kontrahenta: KRS, KRD, monitor upadłości.
- Wybór narzędzia zgodnie z tabelą punkt 5.
- Komplet dokumentów: weksel + deklaracja lub projekt gwarancji zaakceptowany przez bank i beneficjenta.
- Monitorowanie terminów – wpisz w system CRM daty wykupu weksla lub wygaśnięcia gwarancji.
8. FAQ
| Pytanie | Odpowiedź |
|---|---|
| Czy elektroniczny skan weksla jest wystarczający? | Nie – liczy się oryginał papierowy. |
| Bank odmawia wypłaty z gwarancji; co dalej? | Sprawdź, czy spełniłeś wszystkie formalne warunki; w razie sporu pozostaje pozew przeciwko bankowi. |
| Czy można ograniczyć kwotę gwarancji do mniej niż wartość kontraktu? | Tak, jeśli kontrahenci zgodzą się na określony procent (np. 20 proc.) jako maksymalną ekspozycję. |
| Jak rozliczyć koszt prowizji za gwarancję? | Strony mogą go podzielić lub w całości przerzucić na dłużnika – zapisz to jasno w umowie. |
9. Podsumowanie
- Weksel zapewnia tanią i szybką ścieżkę sądową, ale wymaga bezbłędnej formy.
- Gwarancja bankowa gwarantuje pieniądze „na pierwszy wniosek”, kosztem prowizji i dłuższego procesu przygotowania. Dobór narzędzia zależy od wartości kontraktu, profilu ryzyka oraz możliwości kredytowych kontrahenta. W praktyce mieszane modele – weksel na mniejsze partie i gwarancja na zaliczkę – dają najbardziej efektywną ochronę.
Źródła
- Ustawa z 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe
- Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (art. 81–85)
- Polski Związek Banków, „Gwarancje bankowe w obrocie gospodarczym”, 2024
- Sąd Najwyższy, wyrok II CSKP 1734/22 z 27 czerwca 2024 r.
- Deloitte, „Zabezpieczenia wierzytelności w umowach handlowych”, 2025